23 mei verlaten wij Polen, maar eerst nog even genieten van de ongerepte natuur. Heerlijk geen rechte kavels akkerland maar grillig om een groepje bomen heen of een stapel zwerfkeien midden in een akkerland. De grillige vormen van de akkers afgewisseld met oerbossen en hier en daar een kleine kavel met nieuwe aanplant, beschermd door een omheining laten ons erg genieten van het rijden hier. Dan een bordje “stoomtrein”, zelfs Engelse vertaling erbij. Nu we toch net aan koffie toe zijn nemen we maar even de afslag. Na 3 km zien we de vergane glorie van een veldbaan, nu omgebouwd tot een recreatietreintje in het pretpark Wigierska Kolej. De spoorlijn is wel opgenomen in een monumentenroute omdat het de langst in bedrijf gebleven bosspoorweg, voor de houtvesters in Polen is. Een deel van dat traject kan je nu met het toeristentreintje rijden. Wij houden het bij onze Illy koffie en rijden daarna weer verder.

Het laatste traject in Polen is een prachtige vierbaans autoweg die letterlijk bij de grens ophoudt. Daar stuiteren en bonken wij langs een vervallen en verlaten grenspost de grens met Litouwen over. We moeten de klok een uur verzetten omdat wij een andere tijdzone binnen rijden. Gelukkig wordt het na enkele kilometers wel weer een redelijk knappe provinciale weg. Maar in de steden of dorpjes zijn het weer kasseien wegen. Wat meteen opvalt is dat het een schoon en verzorgd land is, wat dat aangaat kan het probleemloos wedijveren met Zwitserland. Keurig gemaaide bermen en overal mensen die hun erf netjes verzorgen, de tijd lijkt wel wat te hebben stilgestaan. Veel houten en vooral kleine huisjes en in de stadjes oude Sovjet woonblokken.

Onderweg dan onze eerste regen- en onweersbui maar gelukkig al snel weer droog, we hebben echt steeds mooi warm zomers weer. Onze eerste overnachting is in Trakai, bij iemand in zijn achtertuin waar hij een kleine privé camperplaats heeft gecreëerd, prima voor één nacht.

We trekken de wandelschoenen aan en lopen naar het kasteel van Trakai. Wij komen erachter dat wij eigenlijk weinig weten van de geschiedenis van de Baltische staten, dat vraagt erom om het gemis snel bij te werken. Litouwen is het laatste heidense bolwerk van Europa en nu nog hebben heidense gebruiken een plekje in hun hedendaagse samenleving. In de middeleeuwen strekte het Groothertogdom Litouwen zich uit van de Oostzee tot de Zwarte zee en omvatte het Belarus, Oekraïne en een deel van Polen.

Maar het land heeft vele buitenlandse overheersingen gekend en daardoor ook vier keer een andere hoofdstad gehad en daar is Trakai er één van. In de tijd van de groothertog Vytautas de Grote 1350-1430 was Trakai het centrum van de macht en werd het kasteel op het eiland, waar wij nu naar toe wandelen, voltooid. Hij was ook de Groothertog die in 1410 samen met de Polen de Duitse Teutoonse ridders een grote nederlaag toebracht. Helaas is ook dit kasteel door verschillende oorlogen verwoest, onder andere door de Kozakken in 1655, maar ook weer helemaal gerestaureerd.

Wandelend door het stadje komen wij allemaal houten huizen tegen met dezelfde puntgeveltjes en drie vensters aan de straatzijde. Dit is de bouwstijl van de Karaïm, een Turks volk, afstammelingen van de Tartaren, die sinds een militaire campagne in 1397 naar de Krim, met de terugtrekkende legers meegereisd zijn.

Zij hebben hun cultuur en tradities kunnen bewaren. Nu viel ook ons kwartje waarom de vrouw die ons in Polen bij het stoomtreintje aansprak, vol trots zei dat zij van Turkse komaf was. Het gebied van de Karaïm ligt op het drielandenpunt Litouwen, Polen en Belarus. Hun geloof is een bijzondere vorm van Jodendom en in Trakai, het centrum van deze etnische minderheid staat ook een synagoge: de Kenesa.

De volgende dag rijden wij verder naar Vilnius want daar hebben wij een fietstour geboekt. Van 1323-1795 al eens de hoofdstad van Litouwen en nu weer. We moeten dus vroeg op om op tijd in Vilnius bij het ontmoetingspunt voor de fietstour te zijn. Nu dat gaat lukken ook al is Vilnius een grote moderne stad met een serieuze ochtendspits op de rondweg, we bereiken op tijd de gekozen parkeerplaats. Maar dan hun betaal-app, deze herkent geen buitenlands telefoonnummer. De man van het naburige tankstation is hulpvaardig maar heeft ook geen oplossing voor ons. Dan maar een parkeerschijf in ons raam met de tijd en op een A4-tje ons telefoonnummer en we nemen de gok. Op onze eigen fietsjes naar Baja Bikes om daar dan nog wat langer op 4 andere Nederlanders te moeten wachten die geen haast blijken te hebben. De gids Dominicus is een aardige jongen die literatuur heeft gestudeerd en goed Engels, Duits en wat Nederlands spreekt. Hij vertelt ons heel veel en telkens bleek zijn trots over de multiculturele sfeer van Vilnius. De stad is in de tijd van het Groothertogdom van belang geweest maar na het verdrag tussen Polen en Litouwen in 1569 werd het weer een provinciestad. In 1918 werd het weer in ere hersteld als hoofdstad dat duurde echter niet lang, doordat Polen Vilnius bezette waarna Kaunas de hoofdstad van Litouwen werd. Na de onafhankelijkheid in 1990 werd Vilnius weer de hoofdstad, tegenwoordig met een moderne uitstraling met winkels, restaurants en bedrijven in moderne glazen kantoortorens. Het oude centrum is nog goed bewaard gebleven met gotische, neoclassicistische bouwstijlen en prachtige barok. We fietsen langs een aantal van die voorbeelden.

Ook fietsen we door de oude Joodse wijk, hier heeft de grootste massavernietiging onder de Joden in de WOII plaats gevonden, meer dan 200.000 Joden in Litouwen hebben het niet overleefd.

Wij fietsen door Uzupis, de artiestenwijk van Vilnius, een soort kunstzinnige vrijstaat met een schommel hangend onder de brug vlak boven het rivierwater. Een plein geheel in Tibetaanse stijl en heel veel kunstuitingen.

Vilnius ligt op heuvels dus af en toe moeten we op de trappers staan daar hebben de vier andere Nederlanders flink moeite mee. Sowieso hebben zij moeite met gezellig meedoen. Nee, dan was onze fietstour vorig jaar in Córdoba, waar we Dees en Hugo uit Gulpen hebben ontmoet, echt véél gezelliger. Tussen de verschillende wijken in Vilnius groeien hele bossen, zelfs een oerbos waar de inwoners heerlijk kunnen recreëren.

Ook langs de rivier zijn er veel ontspanningsmogelijkheden en aan de overkant daarvan zien wij een heel groot spandoek op een gebouw met de tekst: “Putin, The Hague is waiting for you”. Natuurlijk zijn de mensen bevreesd voor wat er nu gaande is en steunen Oekraïne, overal zie je de blauw-gele vlag hangen. De mensen zeggen ook vol vertrouwen: “Wij hebben de Euro en de NATO!!”

Na de fietstour en lunch bezoeken wij het Museum voor de Vrijheid in het voormalig KGB gebouw. Daar krijg je pas werkelijk een indruk over het lijden van deze mensen. De Litouwers hebben altijd al letterlijk op het slagveld gewoond of het nu Napoleon, de Russen of de Duitsers waren het knokken gebeurde op hun grondgebied. Maar het aantal slachtoffers die er gevallen zijn tijdens het Sovjet tijdperk is gigantisch. Velen afgevoerd naar Siberië. Anderen gemarteld en als afschrikwekkend voorbeeld neergelegd op dorpspleinen, waardoor vrijwel elk dorp nu nog zijn herdenkingsplek heeft. De hersenspoeling en intimidatie was zo systematisch en de strijd voor vrijheid door de bevolking zo moedig. Beneden in de kelder bevinden zich de cellen, verhoor- en martelkamers, we zijn erg onder de indruk van de getallen die er gegeven werden. Tijdens het Sovjet regime zijn er 200.000 mensen gearresteerd, ondervraagd en gevangen gezet en 132.000 mensen gedeporteerd en nog eens 50.000 mensen overleden tijdens deportatie of in de gevangenis. Dit afgezet op een bevolking van nog geen drie miljoen mensen!

We rijden, weer tijdens de spits, de stad uit naar Kernavé, de eerste en oudste hoofdstad van Litouwen.