Vanaf vandaag gaan we verder met Expedition Far East, zij zullen ons ondersteunen op onze reis door Marokko. Wij maken op het strand van Almería kennis met Walter en Marita die de groep, bestaande uit 18 mensen in 9 campers, zullen begeleiden. We hebben een briefing in de warme Spaanse middagzon gevolgd door een gezellige borrel om elkaar een beetje te leren kennen.  De volgende ochtend rijden we de laatste paar kilometers in konvooi naar de haven zodat we een vlotte inscheping hebben en dat lukt! De veerboot gooit om 13:30 uur los, normaal een overtocht van 7 uur maar het is in Marokko Ramadan en ja dan moet het havenpersoneel eerst kunnen eten voordat zij ’s avonds nog kunnen werken en dus vaart de veerboot extra langzaam om vooral niet te vroeg aan te komen. Met als gevolg dat wij er 11 uur !!!!! over doen. Tja, dan beginnen wij toch wel trek te krijgen maar het restaurant is nog dicht want met Ramadan eet je pas na zonsondergang. Even voor zonsondergang gaat het restaurant open en de Marokkanen aan boord vliegen er op af. En op het moment dat de eerste afrekent verdwijnt de zon achter de horizon. Wij sluiten ook aan in de rij en ik zie aan de overkant jongens in de rij staan die steeds een hapje van hun bord nemen voordat zij bij de kassa zijn en maak daar een opmerking over en die jongens lachen er om en wrijven over hun buik van oh we hebben zo’n honger, ik snap ze helemaal wij hadden vanmiddag nog wat uit onze rugzak gegeten en hebben ook al flinke trek, laats staan als je een hele dag moet vasten.

We meren af om 22:30 uur Nederlandse tijd maar dan moeten we nog langs de douane, gelukkig weten Walter en Marita wat het beste werkt, geduldig wachten. Wij komen in een rij te staan in afwachting van onze controle, extra gewaarschuwd door Expedition Far East om geen drone mee te nemen en geen landkaarten en reisgidsen waar de westelijke Sahara een ander kleurtje heeft. Wij plakken dus een stukje van onze wereldkaart in de garagedeur af. Geduldig wachtend zien wij de volgeladen en hoog opgetaste auto’s van de Marokkanen helemaal binnenste buiten gekeerd worden en ze hebben hier een heilig ontzag voor douaniers en hun hasjhonden. We mogen een rijtje verder, zijn nog niet gecontroleerd maar schuiven op. Maar daar staan wij, tien campers, na een tijdje óók in de weg dus rijd maar door en om 24:30 uur zijn we door de douane te laat om nog te gaan rijden dus gelijk na het hek gaan wij met z’n allen op een parkeerplaats staan in de stad Nador. Meteen bieden allerlei jongentjes van alles aan, bewaking, koffietentje, eten en wat nog al niet meer maar Marita heeft meteen de politie ingeschakeld en als zij met politie aankomt schieten alle jongens weg, gaan de gele zogenaamde hulphesjes uit en blijft er nog maar één jongen over. Hij wordt aangewezen om de hele nacht over ons te waken met de hulp van de politie. Wij sluiten alles af en gaan naar bed. De volgende ochtend om 6:24 uur worden we opgeroepen tot het gebed. Tja als je dan toch wakker bent dan maar er uit en aankleden. Marcel gaat nog even terug naar de pinautomaat waar wij gisterenavond al met de hele groep hebben gepind en maakt een praatje met de jongen die over ons gewaakt heeft, hij heeft het best koud want hij heeft de hele nacht op een gammel krukje bij onze campers gezeten. Ook het politiebusje met de twee agenten staat er nog. Wij zijn nu al blij met deze  service en het geregel door Marita en Walter van Expedition Far East.

Wij rijden begin van de dag ook nog in konvooi naar Oujda om daar lokale simkaarten te kopen want nu kunnen wij elkaar nog niet bereiken als er iets gebeurt. Dit vergt twee en een halfuur voor twintig simkaartjes maar nu zijn we wel bereikbaar voor elkaar en het thuisfront moet ons niet meer bellen maar WhatsAppen. Na het controleren of de telefoon werkt gaan we op eigen houtje verder naar de eerste overnachtingsplaats.

We zijn in een heel andere wereld, wij zijn in Afrika! Vierkante huizen met platte daken, palmbomen, moskeeën, ezeltjes op de weg, op de vierbaans autoweg komt een paard en wagen op zijn gemakje ons als spookrijder tegemoet, brommertjes die kriskrassen, voetgangers op de autoweg, kortom chaotisch verkeer maar ook zeer aantrekkelijk met de vriendelijk zwaaiende mensen onderweg.

De nacht verblijven we op een wildcamp werkelijk in the middle of nowhere met een oorverdovende stilte om ons heen met heel in de verte maar amper nog te zien een boerderij met paarden, ezels en schapen.

We hebben mooi weer en zitten nog even lekker buiten maar als de zon ondergaat wordt er een  koude windturbine aangezet en verdwijnen we allemaal naar binnen.

De nachten zijn nog fris de volgende ochtend worden we wakker bij 6 graden maar ja we zitten dan ook op duizend meter boven de zeespiegel op het Plateau Rekkam. Rustig aan vertrekken we naar onze volgende bestemming.

Wij rijden in Oost Marokko dicht langs de Algerijnse grens naar het zuiden dwars door de Midden Atlas. Dit is een gebied dat niet wordt besproken in de toeristische gidsen die wij bij ons hebben en daardoor dubbel zo mooi, Beleef Marokko Puur. We komen ons eerste verkeersbord “Pas op overstekende kamelen” tegen, zien bedoeïenententen en zeer eenvoudige boerderijen en mensen volledig ingepakt tegen zon, wind en zand maar allen vriendelijk zwaaiend naar ons, het doet ons weer een beetje denken aan het varen met de boot waarbij je elkaar ook steeds groet.

Het landschap is onwerkelijk, uitgestrekt, oneindig, droog en fascinerend. Er loopt naast ons een spoorlijn maar wij zien geen trein rijden het spoor is geheel met zand ondergestoven. En dan de politie! Bij elke plaats is er aan het begin en aan het eind van de bebouwde kom een politie controlepost, wij hebben van Walter en Marita al een fiche gekregen met al onze gegevens en het politienummer dat de douane in ons paspoort heeft geschreven maar evengoed vragen de agenten regelmatig naar ons paspoort.

Zorg er voor dat je je aan de snelheden houdt en vóór de controle stopt want ze zijn zeer vriendelijk totdat je iets doet wat niet mag. De controle posten zijn ook zeer serieus met chicanes en spijkermatten over de weg. Ook komen we veel agenten met een laser gun tegen die alles wat rijdt op snelheid controleren en om nu te zeggen dat er veel verkeer rijdt niet bepaald want we kunnen rustig de camper even op de weg stilzetten om een foto te maken terwijl er niemand ons passeert op deze hoofdweg.

In het stadje Bouárfa kunnen we tanken, watertappen en boodschappen doen. Okay hoe gaat dat, bij het tankstation vraag je eerst of ze ook water hebben en of je dat mag  innemen zeggen ze ja dan ga je tanken. Wij tanken vol en gaan naar de waterkraan en daar druppelt Marcel zeven gieters vol voor onze watervoorziening. Nu is dat water niet echt betrouwbaar dus gebruiken wij het niet voor consumptie daarvoor gebruiken wij flessen gekocht drinkwater, ook om onze tanden te poetsen hebben we in de badkamer een fles drinkwater staan ondanks ons O3 waterzuivering systeem in de drinkwatertank.

Vervolgens rijden we verder naar het centrum voor de boodschappen en voert de routeplanner ons door een smalle straat waar alle handel op straat gebeurt dus wij stallen de camper en wandelen een stukje terug en kopen een broodje bij de één en fruit bij jongens met een bakfiets als marktkraam. Verwacht hier geen grote supermarkt maar vooral stalletjes op straat en kleine winkeltjes die van alles verkopen, terug in de tijd! Na alles aangeschaft te hebben wat aangevuld moest worden rijden we naar de volgende wildcamp. Een plek aan de voet van een bergketen op een steenplateau dat we konden bereiken door voorzichtig een grindweg te volgen met flink wat kuilen. Blij met onze hulpluchtvering die we zo nodig nog iets kunnen oppompen bij een heftige passage en onze track-control om een zandkuil door te komen.

Daar staan we weer met alleen ons groepje campers, we beginnen elkaar al een beetje te kennen, namen onthouden is nog wel een dingetje. Elke keer spreken we met een ander stel en maken nader kennis zo ook vandaag, bekijken elkaars camper en wisselen ervaringen uit. Terwijl wij al pratend onze camper verlaten rolt een steen onder mijn voet opzij en slaat mijn enkel helemaal dubbel, oei dat is mis. Snel in een stoel been omhoog, er ontstaat een groot blauw ei op mijn voet dus meteen ijsblokjes in een washand en koelen. Gelukkig was onze bezoeker fysiotherapeut en kon goed advies geven, lang koelen en been omhoog ook vannacht voeteneind omhoog, steunkous aanhouden als tegendruk, morgen wil hij mijn voet bekijken en in tapen. Balen morgen staat een hele leuke wandeling op het programma. Ik hou mij serieus aan het koelen en zit drie uur met ijs op mijn voet en voel dat het dik is maar niet ernstig beschadigd, morgen maar afwachten.

Goed geslapen, dik, blauw maar niets gescheurd of gebroken, rustig aan. We worden wakker met veel wind en zien nog heel even de zon voordat de lucht helemaal vol zand zit door de zeer harde wind. De bergen hullen zich in een nevelige zandmist en tijdens het rijden kunnen we niet ver kijken door al het zand in de lucht en over de weg wervelt het zand. Wij begrijpen nu hoe die Sahara regens in Nederland ontstaan. In de camper wordt langzaam alles rozerood van het zand ook onze neusgaten, oren en haren voelen alleen maar zand, nog zo gek niet die alles verhullende kleding van de bewoners.

In deze uitgestrekte droogte groeit nauwelijks meer dan wat lage struikjes. Van veraf herkennen wij een droogstaande rivierbedding door een lang lint van hogere bomen en struiken in het verder dorre droge landschap waar de schapen, geiten en ezels aan de lage taaie struikjes knabbelen. We zien af en toe een eenzaam staand kleurig en geheel ommuurd gebouw met binnenplaats, de school! De kinderen worden met kleine gele busjes naar school gebracht, her en der komen die kinderen vandaan via een onverhard pad uit de bergen, uit een stenen huis of uit een bedoeïenen tent.

Vandaag rijden wij naar Figuig en kopen bij de Farmacie tape en zalf tegen kneuzingen. Op de overnachtingsplek wordt mijn voet vakkundig met tape vastgezet en mag ik op de vouwfiets, die ik nu gebruik als loopfiets, meedoen aan de wandeling zodat ik niet teveel risico loop om weer dubbel te klappen. Figuig is een stadje helemaal in de uiterste oosthoek van Marokko tegen de Algerijnse grens aan. Dit stadje kent een rijk verleden en bestond uit 7 Ksour (meervoud). Een Ksar (enkelvoud) is een ommuurd dorp met op elke hoek een wachttoren en binnen zijn vesting meestal alles om te overleven, voedselschuren en natuurlijk water dus meestal gebouwd bij een bron of in een oase. De Ksour waar wij nu zijn neergestreken zijn ook rond een bron ontstaan en delen met elkaar het water. In deze oase is een gigantische palmentuin (ruim 10.000 palmen) ontwikkeld door middel van een ingenieus irrigatiesysteem. Om de waterstroom eerlijk te verdelen, zodat elke Ksar evenveel water krijgt, wordt op gezette tijden de waterstroom een andere richting op geleid door dammetjes van stenen en klei in samengeknoopte doeken in de goten te proppen. Zo’n dadelpalm heeft een opbrengst van 60 tot 100 kilo per jaar, de verkoop is €15,= per kilo maar het gemiddeld maandloon hier is slechts €300,=.

Door de Ksar wandelend komen we vrouwen tegen die helemaal gehuld zijn in witte gewaden. De huizen zijn zeer dicht tegen elkaar aan gebouwd om koelte te hebben in de zomer en warmte in de winter. Het zijn bouwwerken van steen dichtgesmeerd met klei. De overbouwingen van de steegjes steunen op palmboomstammen afgedekt met palmtakken en aangesmeerd met klei. De jongentjes vinden ons maar wat interessant en vooral mijn elektrische vouwfiets trekt hun aandacht, ze halen wat vriendjes erbij om ons te bekijken en te volgen. We delen een high five met een klein meisje op de stoeprand, veel vriendelijkheid. Helaas zal dit gebied niet lang levensvatbaar zijn want er verrijzen overal moderne palmboomtuinen met gekweekte lage bomen die makkelijker te plukken zijn en aangelegd met moderne irrigatiesystemen.

De wind wordt vandaag iets minder en wij rijden richting Bouârfa, wij worden gewaarschuwd voor de opgestoven zandrichels. Nou die waarschuwing was niet overbodig, je denkt ach een beetje stuifzand op de weg maar het is alsof je over een gemene verkeersdrempel heen stuitert. Er is één hoofdweg met heel veel onverharde afslagen naar alle nederzettingen, om de goede afslag te nemen hebben de mensen allerlei steentekens gemaakt. Het land ligt bezaaid met gestapelde steenbergjes. Hier heeft echter de oude autoband ook nog een functie als markering, een enkeling heeft een bordje en de school heeft helemaal uitgepakt met zijn markering.

Bizar zijn echter de toegangspoorten naar een terrein, We zien mooie nieuwe palmboomtuinen met een hek eromheen en een grote entrée, die begrijpen wij. Maar eerst een gigantische poort neerzetten terwijl je daarachter nog niets gedaan of geplant hebt, geen idee waarom.