Na bezoekjes aan steden nu weer even lekker natuur snuiven dus rijden we naar nationaal park Bükk (betekent beuk in het Hongaars). Het is een middelgebergte en over meer dan 431 km² bezaaid met bossen en bergtoppen, we slingeren naar boven en ongeveer in het midden van het park op een mooi uitzichtpunt passeren wij een Observatorium, we rijden nog een klein stukje verder voor een camping, de route leidt ons door een heel klein dorpje waar we met onze grote camper toch wel wat bekijks hebben. Aan het einde van de weg blijkt de camping toch (nog?) gesloten te zijn ondanks andere informatie op internet en ook de telefoon wordt niet opgenomen zoals in reviews wel werd vermeld. Dus keren wij om, het is tenslotte een doodlopend dal waar wij nu staan, en rijden terug naar het Observatorium voor een P4N (Park for Night) plekje. De nacht is aardedonker en dat blijkt ook de volgende ochtend in de zeer goed ingerichte tentoonstelling in het Observatorium Bükki Csillagda want het is hier een officieel Dark Sky Gebied (zonder lichtvervuiling). Dit is onder andere te zien aan de speciale straatverlichting op de Parkeerplaats waardoor er helemaal geen lichtschijnsel naar boven is, zo eenvoudig hier zouden we gewoon op moeten letten. We nemen vele zeer interessante weetjes tot ons over het heelal maar ook hoe slecht lichtvervuiling voor de natuur is. En eindelijk, jaren na ons middelbaar onderwijs en de HBO, komen wij nu pas de echte reden te weten. Niet waarom maar hoe planten naar het licht groeien. Natuurlijk weten we allemaal dat fotosynthese hierbij een rol speelt. Maar dat de fotosynthese juist die delen van de plant die in de schaduw zijn extra laat groeien waardoor de plant zich naar het licht lijkt te buigen (zie de afbeelding uit het museum) “horen” wij nu pas.

Dan laat onze gids Erika (die nog alsjeblieft en dankjewel wist te zeggen omdat zij ooit 3 jaar in Leiden heeft gewoond vanwege dat haar man bij ESA werkte) ons een prachtige film over telescopen zien. En mogen wij met een groep Hongaren mee naar de koepel van het observatorium om door de telescoop naar de zon te kijken waarbij wij de zonnewinden duidelijk kunnen waarnemen. Weer een interessante ochtend, na de lunch vertrekken we richting de poesta, voor ons allebei een herinnering uit ons aardrijkskundeboek van onze middelbare schooltijd. De route is heel mooi maar voert over smalle slechte wegen en een opgebroken weg op de snelweg die leidt tot meer dan 20 km omrijden. Dan blijkt ook hier, ondanks de melding in de campercontactapp, de camping gesloten te zijn, dus weer een prima P4N bij een uitkijktoren aan de rand van het veld met een weids uitzicht.

We staan in het Nationaal Park Hortobágy met een oppervlakte van circa 809 km² ook weer een Dark Sky gebied. Helaas een bewolkte nacht en dus geen kans om een mooie sterrenlucht waar te nemen. Vandaag is het Goede Vrijdag en gaan we in het dorp Hortobágy naar het museum en bezoekerscentrum. In de middeleeuwen was de steppe bevolkt met 52 welvarende dorpen en reeds ten tijde van de Ärpád dynastie (de stichters van Hongarije in 896, weet je nog uit ons verhaal in Boedapest) was het gebied in cultuur gebracht. Maar in de 13^e eeuw met de inval van de Mongolen is alles vernietigd, werden de landerijen afgebrand en de dorpen verwoest en werd het een dorre verbrande woestenij. In het landschap zijn nog grafheuvels uit die tijd te zien. De Ottomanen hebben daar nog een schepje bovenop gedaan. Na enig herstel werden rundvee, paarden, schapen, ganzen en varkens en hun herders de nieuwe bewoners van de poesta, tot op heden. Het Herdersmuseum laat het dagelijkse, eenvoudige en zware leven van de herder zien gedurende alle seizoenen. We komen meer te weten over de natuurlijke bewegingen van een kudde en hoe zij hun leider volgen en hoe de herder met zijn honden daar op in speelt en dit fenomeen weet te gebruiken. De bellen die de dieren om hebben helpen ook daarbij. Die bellen hebben verschillende klanken waardoor de dieren weten waar de verschillende leiders in de groep zich bevinden. Doordat zij aan de verplaatsing van de bellen horen of er onraad is of dat het veilig is kunnen de dieren zich beter concentreren op het grazen en herkauwen en worden ze niet steeds afgeleid om zelf te kijken of het nog veilig is. Zwermen vogels werken ook op deze manier samen en dit wat herders al eeuwen weten is in de moderne wetenschap gebruikt voor het construeren van groepsgedrag in animatiefilms. Het zogenoemde Boid (“bird-oid object”) systeem is bijvoorbeeld toegepast in de film Batman Returns (1992), met computer gegenereerde vleermuiszwermen en marcherende pinguïns door de straten van Gotham City. We drinken koffie in de beroemde Hortobágyi Csárda (herberg) bij de negengatenbrug. Deze herberg werd in 1699 langs de “zoutroute” naast het tolhuisje en het postkantoor gebouwd. Dan waagt Marcel zich nog even aan het laten knallen van de herderszweep en het lukt hem zowaar erg goed (helaas is mijn filmpje als bewijs mislukt).

Daarna rijden we nog door naar een camping in de stad Debrecen want we hebben een afspraak. Toen wij ons eerste blog van deze reis online hadden gezet kregen wij meteen een reactie van neef Eric (van Yvonne). Nu woont Eric met zijn vrouw Colette in Canada en hebben wij elkaar als kind een enkele keer gezien en 2 jaar geleden weer omdat zij een toer door Nederland deden. Wat schets onze verbazing, zij zijn met vliegtuig onderweg naar Boedapest om een rondreis door de Balkan te maken. Nou dan zoek je natuurlijk naar een mogelijkheid om elkaar te ontmoeten en dat doen we op de camping in Debrecen waar we gezellig samen borrelen en eten. Zij trekken met een auto van hotel naar hotel gaan dus iets vlugger rond dan wij maar het is zo gezellig dat we er samen nog een dag aan vast knopen. We gaan met zijn vieren de volgende dag naar kasteel Boldogkö. Het stond op het verlanglijstje van Eric, Canada heeft geen oude historie en zeker geen kastelen dus erg leuk dat dit echt een oud nog authentiek kasteel was. Soms is er zoveel nieuwbouw in de loop van de jaren gepleegd dat je het middeleeuwse kasteel niet meer herkent. In 1295 werd er al over dit kasteel gesproken dat het gebouwd werd voor de bescherming tegen aanvallen van de Mongolen. Door de eeuwen heen heeft het belangrijke bewoners gekend waaronder koning Matthias en de aartsbisschop maar in 1945 verviel het aan de staat en sinds 2002 is het een beetje gerenoveerd en als museum opengesteld. Na onze klim naar boven en dwalen door de gehavende ruimtes en genietend van het uitzicht gaan we op zoek naar een restaurant in het dorp aan de voet van het kasteel. Het blijkt een restaurant ingericht voor grote groepen maar we kunnen er terecht samen met alleen maar Hongaren. Het kasteel en ook het restaurant zijn nog niet zo gewend aan buitenlandse toeristen. Het meisje deed enorm haar best en haar Engels is altijd nog vele malen beter dan ons Hongaars.

Vanaf het restaurant hebben we nog een lange rit terug met weer de nodige wegomleidingen en we doden de tijd met enorm veel kletsen met elkaar. Bij de camping nemen we afscheid en zijn we weer een mooie herinnering rijker met deze onverwachte spontane ontmoeting. De volgende dag gaat ieder zijns weegs.

Dan blijkt onze koelkast kuren te hebben en Marcel probeert al zijn trucs om het te repareren, hij heeft tenslotte bijna 14 jaar bij Bosch gewerkt. Morgen toch maar even langs een Thetford dealer die vlak over de grens in het Roemeense Oradea is gevestigd. Volgens een Roemeense camperaar is dat een prima bedrijf met een eigenaar die in oplossingen denkt. Wij zoeken een camping in de buurt van het dealeradres. Het is Pasen dus even een verplichte rustdag, dat geeft ons gelegenheid om aan het blog te werken en eindelijk die kleurplaat af te maken waar ik al lang geleden aan begonnen ben. Maandagochtend staan we bij de reparateur op de stoep maar ook in Roemenië hebben ze het begrip Tweede Paasdag ontdekt. De monteur spot ons door zijn beveiligingscamera’s en zegt toe om over drie kwartier bij ons te zijn. Als hij er is gaan hij en Marcel van alles doormeten maar er komt geen duidelijk probleem naar voren. Wij gaan met een nieuwe thermistor en een digitale thermometer terug naar de camping om de rest van die maandag en dinsdag te bekijken of het vervangen van de thermistor de oplossing is. Maar diep van binnen weten Marcel en Gheorghe bijna zeker dat het koelsysteem verstopt is geraakt en dat is bij een absorptiesysteem niet te repareren. En inderdaad, de volgende dag blijkt het niet de gehoopte oplossing te zijn en dus is het einde oefening voor de koelkast. Het vriesvak werkt nog enigszins dus de belangrijke zaken om te koelen gaan in het vriesvak en de koelkast wordt een gewone donkere kast. Als wij weer thuis zijn gaan we maar eens kijken of er een koel-vriescombinatie in het beschikbare inbouwformaat is die op een compressor draait. We zijn in Roemenië, een hoofddoel van onze reis. Hier willen wij rustig gaan toeren maar voor het gemak toch even een E-vignet voor de tolwegen aangeschaft, het is wel een diepte-investering van € 8,50 voor 60 dagen. Ondanks dat Roemenië al sinds 2007 lid is van de Europese Unie, is de armoede daar nog niet verdwenen. Er bestaat een groot contrast tussen de moderne stedelijke gebieden en het platteland. Voor ons mag het dan wat voordeliger zijn maar voor de Roemenen zijn de prijzen in de supermarkt erg hoog. Velen op het platteland hebben dan ook hun eigen moestuin hard nodig. Wat ons meteen opvalt is dat we veel meer begrijpen van hun taal. De reclames en uithangborden op de winkels kunnen wij regelmatig herleiden naar het Italiaans en dus begrijpen. Dit komt omdat het Roemeens net als het Italiaans een Romaanse taal is en als voorouder het Latijn heeft dat tijdens het Oost Romeinse rijk hier in Roemenië werd gesproken. Ons Nederlands is in een ver verleden als Germaanse taal ook verbonden met het Romaans namelijk met de gemeenschappelijke voorouder het Indo Europees. In Hongarije begrepen we niets van de taal zo ook niet in Finland en Estland vorig jaar maar die landen hebben dan ook de Finoegrische taal als voorouder. Het wordt even een sport voor ons om de woorden te ontleden en te herkennen en helemaal leuk als er dan als groet “Ciao, ciao” wordt geroepen.

Wat ons ook opvalt dat de Roemeense vlag op vele plaatsen wappert. De vlag bestaat uit drie verticale banen: blauw symboliseert Walachije, geel staat voor Transsylvanië en rood vertegenwoordigt Moldavië. Tijdens de revolutie van 1989 knipte men het communistische wapen, wat middenin op het gele vlak stond, uit en wapperde er een vlag met een gat. Vandaag de dag is dat wapen helemaal weg gelaten. En permanent wappert de vlag bij een heleboel openbare instellingen, culturele instellingen, bij de grens, bij het vliegveld en nog vele andere plaatsen. Wat ook opvalt is dat de doorgaande wegen van een veel betere kwaliteit zijn dan de wegen in Hongarije, er is duidelijk hier in het land geïnvesteerd. Maar dan ook meteen hoe groot de verschillen nog zijn er wordt nog enorm veel met de hand gewerkt en paard en wagen is een heel normaal verkeersbeeld. De voorzieningen bij de huizen op het platteland zijn ook nog primitief, we zien enorm veel nog in gebruik zijnde waterputten bij de huizen. De Thetford dealer in Ordea had een gigantische voorraad Porta Potti’s staan omdat hij die veel verkocht aan mensen die thuis nog geen toilet hebben. We rijden door een lieflijk middelgebergte richting Noordwest Roemenië om op camping Noroc vlak bij Baia Mare neer te strijken. We worden zeer vriendelijk welkom geheten door de oudste dochter die zeer goed Engels spreekt, iets wat ons al op veel plekken is opgevallen velen spreken hier goed Engels. Later komt moeder ons inschrijven en welkom heten met een lief gebaar, als welkom een mandje met 4 eieren van de kippen die hier rondlopen. Moeder verontschuldigt zich dat het terrein nog niet helemaal klaar is voor het kampeerseizoen want twee weken geleden hadden ze nog een dik pak sneeuw, daarom mogen wij voor halfgeld staan. Wij vinden het juist wel wat hebben, een veld dat nog niet gemaaid is en vol met bloemen staat met een schattig huisje en een vrolijk aangekleed toiletgebouwtje. Dit is juist wat wij hier zoeken, lekker kleinschalig en ouderwets gezellig.